وقتی صحبت از بیماری‌های ناشی از کار می‌شود، یک کارخانه بزرگ، با تعداد زیادی کارگر در ذهنمان مجسم می‌کنیم. این یک واقعیت است که کارهای منزل از آن دسته کار‌هایی است که معمولا به چشم نمی‌آید.
اگرچه خانم‌ها و برخی آقایان فداکار آن را پذیرفته و با انگیزه غیر مادی آن را انجام می‌دهند، اما هیچ کس نیست که مانند سایر مشاغل درباره بهداشت محیط کار و پیشگیری از بیماری‌های ناشی از آن به اندازه کافی اطلاع رسانی کند. البته سوءتفاهم نشود.
منظور ما این نیست که خانه‌داری مضر است و باید کنار گذاشته شود، بلکه تأکید بر این است که با شناختن فواید و به‌خصوص روش‌های پیشگیری از این خطرات، به روشی سالم‌تر خانه داری کنیم.
نتایج مطالعات جدیدی که در مجله آمریکایی بیماری‌های ریه و مراقبت‌های ویژه چاپ شده، نشان داده استفاده مکرر از اسپری‌های پاک کننده، می‌تواند عامل خطری برای ابتلا به آسم در بزرگسالان باشد. بر اساس این تحقیق حتی هفته‌ای یک بار استفاده از این اسپری‌ها برای تمیزکردن خانه می‌تواند آسم ایجاد کند.
جالب است بدانید همین استفاده ناچیز توانسته عامل یک هفتم موارد آسم در بزرگسالان باشد. پیش از این هم بررسی‌ها نشان داده بود که آسم شغلی در بین کارگرانی که به شکل حرفه‌ای با این مواد در تماس هستند، بیشتر است.
نکته‌ای که در این مطالعه جدید، تازگی دارد این است که دیگران هم به اندازه حرفه‌ای‌ها در معرض خطر آسم قرار دارند. حتی شما خانم عزیزی که هفته‌ای یکبار از این مواد پاک‌کننده برای پاکیزگی سطوح جرم گرفته منزلتان استفاده می‌کنید. چه برسد به آن دسته از خانم ها که وسواس دارند؛ کسانی که یک روز ماندن لکه‌ای کوچک را بر سرامیک کف منزلشان تاب نیاورده و حتی اگر لکه با دستمال نمدار هم پاک شود، لازم می‌دانند برای پاک کردن آن از مواد پاک‌کننده قوی استفاده کنند.
به گفته ژان پل زوک، متخصص اپیدمیولوژی در مرکز تحقیقات بهداشت محیط بارسلون که سرپرست این تیم تحقیقاتی است، استفاده مکرر از اسپری‌های پاک‌کننده عامل خطر مهمی برای آسم بزرگسالان است.
حتما می‌دانید که آسم نوعی التهاب مجاری هوایی است که با علائمی چون خس خس سینه، تنگی نفس، سرفه و احساس فشار در قفسه سینه همراه بوده و بیش از 300 میلیون نفر در جهان از آن رنج می‌برند. با استفاده از اطلاعاتی که از 22 مرکز در 10 کشور اروپایی جمع آوری شده، 3500 نفر در عرض 9 سال از نظرآسم مورد بررسی قرار گرفتند.
از این عده دو سومشان خانم‌هایی بودند که برای تمیز کردن منزلشان از این مواد استفاده می‌کردند. کمتر از 10درصد هم کارگران تمام وقتی بودند که خانه‌ها را تمیز می‌کردند. اگرچه این مطالعه نشان داد خطر ایجاد آسم با تکرار دفعات پاک کردن و تنوع اسپری‌های به کار رفته، بیشتر می‌شود؛ اما به‌طور متوسط میزان ابتلا به آسم در افرادی که حداقل یک بار در هفته در معرض اسپری‌های پاک‌کننده قرار می‌گیرند، 30تا 50درصد بیشتر است.
ممکن است با خواندن جملات بالا، عده‌ای دچار سوءتفاهم شده و تصمیم بگیرند دیگر سال تا سال خانه خود را تمیز نکنند. برای رفع این اشتباه لازم است نتایج تحقیق دیگری را هم به اطلاعتان برسانیم. این مطالعه که در مرکز تحقیقات آسم انگلستان انجام و نتایجش در مجله توراکس به چاپ رسیده، نشان داده افراد مبتلا به آسم در منازلی که تهویه خوبی داشته و همچنین خوب از گرد و غبار و گرده قارچ‌ها پاک شده بود، خس خس سینه کمتری داشته و کمتر به دارو نیاز پیدا می‌کردند.
با توجه به این مطالعه بهتر است خانه عاری از گرد و غبار و گرده قارچ‌ها بوده و هوای آن همیشه خشک باشد چرا که قارچ‌ها در هوای مرطوب بهتر رشد می‌کنند. بنابر این پاکیزگی منزل از گردوغبار هم به نفع سلامت اهل خانه است.
اگزما، بلای دستان خانه دار
یکی از شناخته شده‌ترین عوارض کار با شوینده ها، عارضه پوستی یعنی اگزما یا همان درماتیت است. وجود مواد حساسیت‌زا در پاک کننده‌ها یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد درماتیت تماسی ناشی از خانه داری است.
در مطالعه‌ای که در ایتالیا انجام شده، 1800 زن خانه دار را بررسی کرده و متوجه شدند که در بیش از نیمی از موارد، این مواد عامل ایجاد درماتیت شده‌اند. لازم است بدانید دست‌ها بیشترین عضو بدن هستند که در معرض تماس با این مواد قرار می‌گیرند و به همین دلیل بیشتر علائم درماتیت یعنی احساس خارش و سوزش دارند. چاره کار را هم که خودتان می‌دانید: استفاده از دستکش‌های پلاستیکی و درصورت لزوم پوشیدن دستکش نخی زیر آن.
خانه داری، همتای ورزش
خانه داری اگرچه وقتی کار به وسواس بکشد یا بدون ملاحظه انجام شود ممکن است به کمر، زانو، مچ و مفاصل دیگر بدن آسیب برساند؛ اما اگر به روش صحیح صورت بگیرد نه تنها مضر نیست بلکه می‌تواند همتای یک ورزش متوسط به حساب بیاید.
حتی بعضی متخصصان معتقدند تمیز کردن کف آشپزخانه و جارو کردن به اندازه طناب زدن یا دوچرخه سواری انرژی می‌سوزاند و با افزایش متابولیسم بدن و تغییر سطح هورمون‌ها باعث کاهش وزن می‌شود. نتایج تحقیقاتی که در مجله انجمن پزشکی آمریکا چاپ شده حاکی از این است که هرچه افراد مسن فعال‌تر باشند، طول عمر بیشتری خواهند داشت.
البته منظور از این فعالیت تنها ورزش‌های معروفی چون شنا و فوتبال نیست. محققان معتقدند حتی فعالیت‌هایی مانند خانه داری، باغبانی و نگهداری از کودکان و هر فعالیت دیگری که نیاز به ایستادن و حرکت درگوشه و کنار داشته باشد، می‌تواند مفید باشد. ( چه ورزشی ارزان‌تر و آسان‌تر از این!) این محققان سطح فعالیت 302 فرد بالای 65 سال را به مدت 6 سال بررسی کرده و مقداری آب با ایزوتوپ سنگین هیدروژن و اکسیژن به آنان دادند. لازم است بدانید در زمان فعالیت، این عناصر به‌صورت دی اکسید کربن آزاد می‌شود.
بنابر این هرچه فرد بیشتر فعالیت کرده باشد، اکسیژن سنگین کمتری در بدن او باقی می‌ماند. با اندازه گیری ایزوتوپ سنگین اکسیژن، دانشمندان متوجه شدند، گروهی آمار مرگ کمتری داشت که پس از 6 سال بیشترین فعالیت را کرده بود. با توجه به این مطالعه می‌توان فهمید: حتی مسن ترها هم می‌توانند از خانه داری و باغبانی و خلاصه همه فعالیت‌های درون منزل سود ببرند.
خانه داری بر ضد سرطان
یکی از فواید خانه داری که شاید تا به حال به گوشتان نخورده باشد این است که این فعالیت هم مانند سایر ورزش‌ها می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را کم کند. محققان آمریکایی این مژده را در نشست سالانه انجمن سرطان در اورلاندو، بدون دریافت مژدگانی به خانم‌های خانه دار داده و اعلام کردند که با خانه داری می‌توان در برابر سرطان سینه و اندومتر مصون شد!
علاوه بر این محققان 9 کشور اروپایی با بررسی 200 هزار زن خانه دار دریافتند: گردگیری، جاروکشی منزل، پخت و پز و شستن ظروف تا 30 درصد قبل و تا 20 درصد بعد از یائسگی احتمال ابتلا به سرطان سینه را کم می‌کند. البته بر اساس این 2 مطالعه، میزان محافظت در کسانی که کارهای خانه را به مدت 4 ساعت در روز انجام می‌دهند بیش از گروهی است که کارشان را 2ساعته تمام می‌کنند. بد نیست بدانید پیاده روی هم در این ماجرا بی‌تأثیر نیست.
محققان می‌گویند کسانی که یک ساعت در روز پیاده روی می‌کنند بیش از افرادی که نیم ساعت برای این کار وقت می‌گذارند، در برابر سرطان مصونیت دارند. پس بهتر است برای اینکه هم از کارهای منزل خسته نشده و هم سلامت خود را حفظ کنید؛ پیاده روی و کار منزل را در طول روز به نوبت انجام دهید.
البته یادتان نرود هر کاری راه و روشی دارد وانجام دادن کار منزل هم باید طوری باشد که بدن شما را تحت فشار اضافی قرار ندهد. کشیده شدن دست‌ها وبدن، خم شدن و چرخش‌های ناجور نه تنها کمکی به حفظ سلامت شما نمی‌کند بلکه پای شما را به مطب و بیمارستان هم باز می‌کند.
